Anne babalık, bir yetişkin insanın başına gelebilecek en değerli, anlamlı ve bir o kadar da kutsal bir olgu olmakla birlikte, bir sürü şeyin yeni baştan öğrenileceği zor bir süreç olarak insanlık tarihinde yerini almaktadır.
Hele sporcu anne babası olmak bu süreçleri daha da anlamlı kılmakta ve anne babalar çocukları ile birlikte yeni bir öğrenme döngüsüne girmektedir. Bu döngünün doğru, anlamlı ve istenilen ölçüde olabilmesi ve doğru yaşanması için anne babalara veya ailelerin diğer bireylerine düşen bazı görev, sorumluluk ve hatta bazı yaptırımlar da vardır. Aşağıda özet olarak, çocuklarını spor ile tanıştırmak ve veya çocuklarının yaptıkları sporda daha ilerilere giderek “sporcu” sıfatını almalarını isteyen anne baba ve/veya ailenin diğer bireylerine yol göstermek için hazırlanmış özet bilgiler vardır.
Bir Sporcunun Yetişmesinde Anne Baba Neler Yapmalıdır?
Spor yapan çocukların yapmayan çocuklara göre daha başarılı olduğu bilimsel gerçekler arasında yer almıştır. Bu bağlamda sporculuk yaşamı ise gencin eğitim hayatı dışında farklı bir yaşam sorunudur ve bu sorunda da genç, başarılı olmak zorundadır. Spor, genci hem spor hayatına hem de yaşamına hazırlayan önemli olgulardan biridir. Dolayısıyla spor hayatının başarılı geçmesi için de anne babalar şunlara dikkat etmelidir:
- Çocuğunuzu mümkünse birden fazla sporla tanıştırın ve kendini en iyi ifade edebileceği sporu tanımasına yardımcı olun.
- Bir tek sporla sınırlamayın; bırakın yaklaşık 11- 12 yaşına kadar farklı sporlarla tanışsın ve kendini denesin. ( jimnastik, buz pateni hariç)
- Çocuklarınızın seçimlerine saygı duyun ve daha küçükken “sen şu olacaksın, bunu gerçekleştireceksin.” diye baskı altına almayın. Bırakın sadece öğrensin ve zevk alsın.
- Ortam sağlayın, destek olun ve çocuğun yıpranmasından veya yıpratılmasından koruyun.
- Kurallar koyun ama asla kuralcı olmayın.
- Çocuğunuzun disiplin geliştirmesine destek olun.
- Sonuç odaklı değil, süreç odaklı davranın.
- Çocuğunuzu kimsenin önünde eleştirmeyin ve kimseyle kıyaslamayın.
- Ters psikolojisi adı altında duygusal şantaj yapmayın ve gaz vermeyin.
- Sporcu olmanın zaman alacağını bilin, acele etmeyin ve fazla yük koymayın.
- Çocuklarınızın çocukluklarını ve gençliklerini yaşamalarına imkân sağlayın.
- Anne baba olarak çocuklarınızın önünde tartışmayın; tartışırsanız bile lütfen onunla ilgili olmadığını kendisine söyleyin.
- Çocuklarınıza övgüde aşırıya kaçmayın. Övgüleriniz sadece performansa veya çabaya dönük olsun, asla kimlik veya kişiliğe değil. Yani, “Sen buradaki en yetenekli sporcusun, kimse eline su dökemez.”, “Sen herkese nal toplatırsın.”, “Sen çok zekisin biliyorsun.” gibi sözler değil, “Bugünkü antrenmanda güzel iş çıkarttın aferin.”, Bugün olaylar karşısındaki, soğukkanlılığın bizi etkiledi.”, “Her şeye rağmen yarışı bitirmek istemen bizi gururlandırdı.” vb sözler söyleyebilirsiniz.
- Çocuklarınızın yaptığı sporda eğlenmiyorsa sorun vardır; eğlenmenin ve eğlenerek öğrenmenin önemini paylaşabilirsiniz.
- Sporcunuzla antrenörünün arasına girmeyin; ona özel antrenörlük falan yapmayın. Bırakın herkes işini yapsın. Siz sadece anne baba olarak kalın; çocuğunuzun yanında, arkasında, çaprazında olun ama önüne geçmeyin.
- Sorunlardan çok mutlulukları ve güzel şeyleri paylaşın.
- Sporcu gençler zorlanabilir; zorlanmak gelişimin temel ilkesidir ama kendilerini yıpratmalarına ve ezilmelerine müsaade etmeyin.
- Antrenörleri ile performans dışında konuşun; yardımcı olmaya çalışan ama çocuğunuzun oynayıp oynatılmaması konusunda baskı yapmayın. Ters teper zira.
- Kullandığınız dil olumlu ve iyimser olsun; neşeniz ve umudunuzu hep koruyun ve gösterin.
- Sizler de anne baba olarak spor yapar ve eğlenirseniz çocuğunuzun spor kültürü kazanmasına yardımcı olursunuz. Sizler de, kazanmak veya kazanamamak konusunda tepkilerinize dikkat edin, zira her türlü söylem ve eylemleriniz çocuklarınız tarafından kopyalanmaktadır.
- Özetle, sporcu olmak yılların çabası, emeği, disiplini ile olur. Çocuk sporcu olamazsa bile sporu hayatının içinde tutmaya özen göstersin. Zira sporcu bir kişilik, yaşam boyu sürer ve bu çocuk, aile ve toplum için önemli bir kazanımdır.
Prof. Dr. Turgay Biçer
Marmara Üniversitesi Spor Bilimleri Öğretim Üyesi, Bölüm Başkanı
Egzersiz ve Spor Psikolojisi Derneği Kurucu Başkanı
